Deze tandeloze onderkaak heeft een belangrijke boodschap voor de mensheid.

Op een niet noemenswaardige dag in het jaar 2001, was er een archeoloog in Georgië, genaamd დავით ლორთქიფანიძე, of in meer begrijpelijke symbolen, David Otaris dze Lordkipanidze, vanaf nu afgekort naar David, gewapend met kwastjes en zoals je dat verwacht van professionele archeologen, in een cliché bevestigende indiana Jones outfit, de geschiedenis uit de aarde aan het swifferen, toen hij op een graf stuitte, met daarin een paar schedels die zijn leven voorgoed zouden veranderen.

Hoera!, riep hij, zie hier, onze voorouders! De reden van het menselijk bestaan ligt hier! Tenminste zo gebeurde dat in mijn brein, ik was er niet bij om David’s historische woorden naar waarheid op te tekenen om accuraat aan komende generaties op te dringen.

“Ik verklaar u tot Homo Georgicus, en als dat niet viral gaat, verzin ik nog wat andere volledig creativiteit lakende termen voor mijn vondst!”

Zo kon het dat deze botten ook bekend werden als de Dmanisi mensen en als de Dmanisi man, naar het dorp waar de stoffelijke resten van deze prehistorische voorouder na millennia uit hun laatste rustplaats werden gerukt om ons een les te leren. Dat sloeg ook niet echt aan daarom besloot een hippe nerd dat de naam Homo erectus afdoende was en wierp daarmee de naam van het Georgische dorp weer terug in de vergetelheid.

Dit was geen toevallige vondst, zoals vrijwel alle vondsten tegenwoordig aangekondigd worden, al in de jaren ’90 was dit nu weer onbekende dorp al een hot topic onder antropologen en hun soortgenoten.

Één schedel kreeg zelfs een heuse naam toegedicht, wat hem onderscheidde van de andere Dmanisi resten. Schedel 5. Maar over deze beroemdheid wil ik het niet hebben, elite creëren in een prehistorische samenleving gaat mij persoonlijk wat te ver.

Bovendien is het verhaal van de tandeloze kaak een veel belangrijker onderwerp. Daarom drop ik alleen nog even de naam van een andere expert die deze graven heeft verstoort, Илья́ Не́сторович, beter bekend als Ilya Vekua, zodat historici gerustgesteld zijn, en ook tot de kern van dit stuk kunnen geraken.

De naamloze kaak, hoorde bij een man die anno nu zijn eerste midlifecrisis wel achter de rug zou hebben. Hij leefde in een prehistorische samenleving op een plaats waar rond 1.85 miljoen jaar geleden gedurende 80.000 jaar meer mensachtigen hadden besloten om er een vaste standplaats van te maken.

Tegenwoordig ziet het er zo uit:

Wat op zich al een bijzonder feit is, is dat de Afrikaanse Homo erectus toen nog niet in Afrika aangekomen was. Maar zelfs dat kan niet tippen aan wat de naamloze onderkaak de huidige wereldbewoners op het hart wil drukken.

De kaak, die toen nog vast zat aan de rest van de schedel, van de ongeveer veertigjarige man, was al een tijdje gescheiden van zijn inwoners. Tandpasta en tandenborstels bedacht men later pas en tandenstokers, een knappe uitvinding van de Neanderthalers, waren helaas voor hem, niet wat zijn gebit nodig had.

Een geruime periode van zijn leven heeft hij vrijwel zonder tanden weten te overleven in een tijd waar alles onbekend en gevaarlijk was. Hij had geen telefoon, geen internet dus de zorgverzekeraar vragen of hij dat jaar een prothese vergoed kon krijgen aangezien zijn ruilhandel in grottekeningen wat tegenviel was geen optie. Verzekeraars zijn sowieso een latere uitvinding die zeer kundig inspeelt op de oerangsten die voor deze man geen irrationele fobie maar realiteit waren.

Om de respectabele leeftijd van man op middelbare leeftijd, in huidig perspectief gezien, te behalen moet hij hulp hebben gehad, een zorgverlener.

Want ook de staafmixer en blender hoorden toen nog niet bij de standaard keuken uitrusting. En nog belangrijker, er was geen kruidvat waar hij ladingen paracetamolletjes kon inslaan.

Je tanden verlies je niet van de één op de andere dag. Daar gaan jaren van kies- en tandpijn aan vooraf. Als je zelf ooit eens kiespijn hebt gehad, weet je dat het je hele leven lam kan leggen. Kermen en kreunen van ellende tot je tandarts dan eindelijk tijd heeft, en de pijn vlak voor je in de auto stapt op miraculeuze wijze verdwijnt zodat de man of vrouw achter het masker alweer denkt dat je hebt overdreven zodat je die dag nog tussen de andere afspraken gepropt zou worden. Waarna bij thuiskomst de pijn gewoon weer vrolijk komt binnenwandelen alsof hij je zojuist geen aantekening in je dossier heeft bezorgd. Waarop je weer verandert in een hulpeloos hoopje mens die zelfs de deur voor Magere Hein open zou zetten om maar verlost te zijn van deze marteling.

Er was in de omgeving van deze man iemand aanwezig die hem belangrijk genoeg vond, of begaan was met hem om een deel van zijn of haar kostbare tijd en energie niet aan zichzelf maar aan hem te besteden. In die tijd was dat alles wat je had, tijd was er genoeg maar om die door te komen konden deze prehistorische wezens hun energie niet over de balk smijten zoals een verveelde huisvrouw elke dinsdagmiddag op koopjesjacht bij de plaatselijke action doet. Jagen betekende toen ook niet dat je als tandarts, ik kan er echt niets aan doen dat tandartsen er in dit verhaal niet best vanaf komen, een substantieel bedrag aan het WNF overmaakt om daarna vanuit je, op de laadbak van een landrover gemonteerde, comfortabele fauteuil gefokt ‘wild’ neer te knallen, teneinde in de krant te komen dankzij een wappie wokeflake die z’n extra large kapsalon naar binnen aan het scheppen was toen hij tijdens het scrollen je trofee foto zag en het totaal niet hypocriet vond om daar een mening over te geven omdat hij die dag nog niet voldoende deugpunten aan zijn socialcreditscore had toegevoegd. (Ik weet dat dit losstaande gebeurtenissen zijn waar ik nu taart van heb gebakken, mocht dat je zijn ontgaan, Cecil de leeuw is niet door Bernhard afgeknald)

Jagen was noodzaak. Bittere noodzaak en geen 36-urige werkweek. De mannen die niet op jacht konden, zoals tandeloze man, hadden een serieus probleem.

Ter illustratie, in een roedel of kudde zijn de zwakke dieren het grote probleem. Dieren zijn ook instaat tot emphatie en bekommeren zich ook om de ouderen. Maar als het bestaan van een kudde afhangt van het migreren naar verre oorden om voedsel te vinden, lopen ze tegen de grens aan van wat mogelijk is. De kudde gaat dan vóór het individu. En het zwakke dier wordt opgeofferd. Waarom ik niet gewoon een anekdote over het huidige maatschappelijke klimaat vertel weet ik ook niet. Het punt is, ziek zijn heeft een hoge prijs.

Toch was er, al die miljarden jaren geleden, iemand, een voorouder, met een brein wat toen nog tot net iets meer dan instinctieve acties in staat was, zo genereus en liefdevol en capabel om een moreel ethische keuze te maken. De keus voor de individu.

Toch een vergelijking met deze tijd dan, want ‘de menselijke maat’ is een woord wat we te vaak in combinatie met ‘gebrek aan’ of ‘noodzaak tot een meer’ horen. Of de participatie maatschappij, nog een prachtig voorbeeld wat zegt dat je iets moet om iets te mogen ontvangen. En waar hele gezinnen de dupe van zijn geworden omdat we tegenwoordig afhankelijk zijn van depressieve ambtenaren met een nietszeggende diploma die geheel onkundig en met een gebrek aan autonoom denkvermogen hun misantropische gevoelens op de burger projecteren. Of zoek op Twitter op ‘tanden Tinus’, dan zie je ook hoe we de eigenaar van de kaak tegenwoordig zouden behandelen. (Wat verder losstaat van mijn mening over dit individu)

De persoon, de zorgverlener van de kaak, wellicht de eerste mantelzorger op aarde, is misschien wel de reden dat jij nu haastig door mijn lachwekkend infantiele poging tot proza scrollt op zoek naar een verklaring voor de titel die je tot het klikken op mijn link heeft verleidt.

Ook ik bezit enig empathisch vermogen en zal daarom het einde niet langer uitstellen maar een waardig levenseinde bieden aan deze woordenbrei.

Empathie verzwakt de kudde maar dankzij empathie kunnen we al miljarden jaren lang deze planeet gebruiken alsof het een gift was voor onze inspanning die we, bij het zien van het licht aan het einde van het geboortekanaal, leverden om hier aanwezig te zijn. Een gift waar we niet verantwoordelijk voor zijn maar wel elk recht wat we kunnen bedenken aan willen ontlenen.

De tandeloze kaak, van de hulpbehoevende man, heeft maar één boodschap voor de mensheid; ‘Zonder empathie heeft de mens geen bestaansrecht. Op micro, macro of approximatief niveau zal dat het toekomstperspectief van de Homo sapiens bepalen”.

En daar heb ik geen zinvol woord meer aan toe te voegen.